آثار و برکات صلوات (بخش 30)
مسعود دهنمکی
فصل هفتم: انواع صلوات
54. صلوات بعد از نماز نافله شبِ روز جمعه
دعای نافله شب را ذکر کرد: با استنادمان به کتاب شیخ محمد بن علی کراجکی در عمل روز جمعه برای ما روایت شده است که گوید: چون نمازگزار از دو رکعت اول سلام داد، باید بگوید:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الطَّاهِرِينَ أَجْمَعِينَ وَ أَعِنِّي عَلَى طَاعَتِكَ وَ وَفِّقْنِي لِعِبَادَتِكَ اللَّهُمَّ يَا إِلَهَ جَبْرَئِيلَ وَ مِيكَائِيلَ وَ إِسْرَافِيلَ اجْعَلِ الْيَقِينَ فِي قَلْبِي وَ النُّورَ فِي بَصَرِي وَ النَّصِيحَةَ فِي صَدْرِي وَ ذِكْرَكَ بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ عَلَى لِسَانِي وَ رِزْقاً وَاسِعاً غَيْرَ مَمْنُونٍ وَ لَا مَحْظُورٍ فَارْزُقْنِي اللَّهُمَّ وَ سَدِّدْنِي مَا يُرْضِيكَ عَنِّي- فَإِذَا تَمَّمَ أَرْبَعاً فَلْيَقُلِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ وَ آلِهِ الطَّاهِرِينَ أَجْمَعِينَ وَ اجْعَلْنَا هَادِينَ مَهْدِيِّينَ غَيْرَ ضَالِّينَ وَ لَا مُضِلِّينَ سِلْماً لِأَوْلِيَائِكَ وَ حَرْباً لِأَعْدَائِكَ نُحِبُّ مَنْ أَطَاعَكَ وَ نَعْصِي مَنْ خَالَفَكَ اللَّهُمَّ هَذَا الدُّعَاءُ وَ عَلَيْكَ التُّكْلَانُ فِي الْإِجَابَةِ اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِي نُوراً فِي قَلْبِي وَ صَدْرِي وَ سَمْعِي وَ بَصَرِي وَ شَعْرِي وَ بَشَرِي وَ لَحْمِي وَ عَظْمِي وَ نُوراً يُحِيطُ بِي اللَّهُمَّ اهْدِنِي لِلرَّشَادِ وَ الْطُفْ لِي بِالسَّدَادِ وَ اكْفِنِي شَرَّ الْعِبَادِ وَ ارْحَمْنِي يَوْمَ الْمَعَادِ»
پروردگارا بر محمد (ص) و همه آل مطهر محمد (ع) درود بفرست و مرا بر طاعتات یاری کن و برای عبادتات به من توفیق ده، پروردگارا، ای خدای جبرئیل، میکائیل و اسرافیل، در قلبم یقین و در دیدهام نور، در سینهام خیرخواهی، و ذکرت را در شب و روز، بر زبانم قرار بده و رزقی گسترده و بدون منت و محظور به من بده. پروردگارا مرا از آنچه که تو را از من راضی میسازد آکنده کن.
و چون چهار رکعت را به اتمام رساند، باید بگوید: «پروردگارا بر محمد (ص) خاتم انبیا و همه خاندان مطهر او (ع) درود بفرست و ما را از هدایتکنندگان هدایتیافته، نه گمراه و گمراهکننده، اهل سازش با اولیایت و اهل جنگ علیه دشمنانت قرار بده که هر آنکه تو را اطاعت کند، دوست بداریم و از آنکه با تو مخالفت کرد، نافرمانی کنیم. پروردگارا این دعاست و در اجابت، توکل بر توست. پروردگارا در قلب، سینه، گوش، چشم، مو، پوست، گوشت و استخوان نوری برایم قرار بده و نوری قرار بده که مرا احاطه کند. پروردگارا مرا به سوی رشد، هدایت کن و با دادن صلاح بر من لطف کن و مرا از شر بندگان محفوظ بدار و در روز معاد بر من رحمت بیاور.
و چون شش رکعت را به اتمام رساند، باید بگوید:
«اللَّهُمَّ إِنَّكَ أَنْتَ الْمُفْضِلُ الْمَنَّانُ بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ ذُو الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ- لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ ذُو الْجُودِ وَ الْإِنْعَامِ صَلِّ عَلَى خَيْرِ الْأَنَامِ مُحَمَّدٍ رَسُولِكَ وَ آلِهِ الْمَعْصُومِينَ الطَّاهِرِينَ الْكِرَامِ اللَّهُمَّ إِنِّي سَائِلُكَ الْفَقِيرُ وَ عَبْدُكَ الْمُسْتَجِيرُ الْخَائِفُ مِنْ عَذَابِكَ الرَّاجِي لِفَضْلِكَ وَ ثَوَابِكَ فَاجْبُرْ فَقْرِي بِنِعْمَتِكَ وَ اجْبُرْنِي مِنْ كَسْرِي بِرَحْمَتِكَ وَ آمِنْ خَوْفِي بِغُفْرَانِكَ وَ حَقِّقْ رَجَائِي بِإِحْسَانِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي مُسْتَغْفِرُكَ فَاغْفِرْ لِي تَائِبٌ إِلَيْكَ فَتُبْ عَلَيَّ اعْفُ عَنْ ذُنُوبِي كُلِّهَا قَدِيمِهَا وَ حَدِيثِهَا اللَّهُمَّ لَا تُجْهِدْ بَلَائِي وَ لَا تُشْمِتْ بِي أَعْدَائِي وَ لَا تَجْعَلِ النَّارَ مَأْوَايَ»
«پروردگارا، تو بخشنده مهربان، خالق آسمانها و زمین، صاحب شکوه و اکرام هستی، هیچ خدایی جز تو خدای صاحب بخشش و کرم نیست. بر برترین مردم، رسولت محمد (ص) و خاندان معصوم پاک و کریم او (ع) صلوات بفرست، پروردگارا، من بنده درخواستکننده نیازمند، بنده پناهخواهت، ترسان از عذابت، امیدوار به فضل و ثوابت هستم، پس نیاز مرا با نعمتات جبران کن، و کمبود مرا با رحمتات جبران کن و ترس مرا با بخششات ایمن کن، و امید مرا با احسانات محقق کن. پروردگارا من از تو طلب مغفرت میکنم، پس مرا مشمول مغفرت کن. به سوی تو توبه میکنم، پس توبهام را بپذیر، همه گناهانام را، قدیم و جدید آن را ببخش، پروردگارا آزمودنام را سخت نکن و دشمنانام را بر من شاد نکن و آتش را جایگاه من قرار نده.
و چون هشت رکعت را تمام کرد بگوید:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ رَسُولِكَ الَّذِي اصْطَفَيْتَ وَ عَلَى الْأَئِمَّةِ الطَّاهِرِينَ أَهْلِ الْبَيْتِ وَ لَا تُعِدْنِي فِي سُوءٍ اسْتَنْقَذْتَنِي مِنْهُ أَبَداً وَ لَا تَسْلُبْنِي صَالِحَ مَا أَعْطَيْتَنِي أَبَداً اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ وَ الْمَجْدُ أَنْتَ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ مَا فِيهِنَّ وَ مَا بَيْنَهُنَّ اللَّهُمَّ إِنَّكَ أَنْتَ الْحَقُّ وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ وَ الْجَنَّةُ حَقٌّ وَ النَّارُ حَقٌّ وَ السَّاعَةُ حَقٌّ اللَّهُمَّ لَكَ أَسْلَمْتُ وَ بِكَ آمَنْتُ وَ عَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ وَ إِلَيْكَ خَاصَمْتُ وَ حَاكَمْتُ اللَّهُمَّ ادْرَأْ عَنِّي شَرَّ كُلِّ ذِي شَرٍّ وَ اصْرِفْ عَنِّي كُلَّ ضُرٍّ- اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الطَّاهِرِينَ أَجْمَعِينَ وَ ابْدَأْ بِهِمْ فِي كُلِّ خَيْرٍ وَ اخْتِمْ بِهِمُ الْخَيْرَ فِي كُلِّ خَيْرٍ وَ أَهْلِكْ عَدُوَّهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ يَا أَقْدَرَ الْقَادِرِينَ»
«پروردگارا بر رسولات محمد (ص) که برگزیدی و بر ائمه اطهار، اهلبیت او (ع) درود بفرست و هرگز مرا به بدیای که از آن نجاتام دادی بازنگردان و هرگز نیکویی آنچه که به من عطا کردی را از من بازنستان. پروردگارا از آن توست حمد و مجد، تو پروردگار آسمانها و زمین و هر آنچه که در آنها و مابین آنهاست میباشی. پروردگارا تو حق هستی، و سخن تو حق، بهشت حق، آتش حق و قیامت حق است. پروردگارا برای تو اسلام آوردم و به تو ایمان آوردم و بر تو توکل کردم و برای گرفتن حق و داوری نزد تو آمدم. پروردگارا بدی هر صاحب بدی را از من دور کن و هر ضرری را از من برگردان.
پروردگارا بر محمد (ص) و همه خاندان پاک محمد (ع) درود بفرست و هر خیر را با آنان شروع کن و خیر در هر خیری را با آنان به پایان برسان و دشمنان آنها را از جن و انس از اولینها و آخرینها را نابود کن، ای تواناترین توانایان.»
گوید: و مستحب است که در قنوتش در شب جمعه بگوید:
«اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِفَضْلِ لَيْلَةِ الْجُمُعَةِ وَ حُرْمَتِهَا وَ شَرَفِهَا وَ مَنْزِلَتِهَا وَ بِحَقِّ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ الطَّاهِرِينَ الدَّالِّ عَلَيْهَا وَ الدَّاعِي إِلَيْهَا وَ الْمَعْرُوفِ بِهَا وَ الْمُنَبِّهِ عَلَى وَاجِبِهَا أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الطَّاهِرِينَ خَيْرِ الْأَنَامِ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ الْبَرَرَةِ الْكِرَامِ وَ أَنْ تَجْعَلَنِي مِنَ الْقُوَّامِ الصُّوَّامِ وَ حُجَّاجِ بَيْتِكَ الْحَرَامِ وَ زُوَّارِ قَبْرِ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ وَ آلِهِ أَفْضَلُ التَّحِيَّةِ وَ السَّلَامِ وَ قَاصِدِي الْمَشَاهِدِ الْعِظَامِ اكْفِنِي شَرَّ الْأَنَامِ وَ أَجْرِ أَمْرِي فِي الدِّينِ وَ الدُّنْيَا عَلَى أَحْسَنِ نِظَامٍ اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى مَا هَدَيْتَنِي إِلَيْهِ مِنْ مَعْرِفَةِ حَقِّ هَذِهِ اللَّيْلَةِ الشَّرِيفَةِ وَ يَوْمِهَا وَ وَفَّقْتَنِي لَهُ مِنْ ذِكْرِكَ فِيهَا اللَّهُمَّ فَاجْعَلْ دُعَائِي فِيهَا مُجَاباً وَ عَمَلِي مَقْبُولًا وَ ذِكْرِي لَكَ فِيهَا مَرْفُوعاً وَ لَا تَسْلُبْنِي مَا عَرَّفْتَنِي وَ أَدِمْ لِي مَا أَوْلَيْتَنِي وَ اشْمَلْنِي بِالسَّعَادَةِ مَا أَبْقَيْتَنِي وَ ارْحَمْنِي إِذَا تَوَفَّيْتَنِي اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ فِي هَذِهِ اللَّيْلَةِ الشَّرِيفَةِ مَغْفِرَةً مَاحِيَةً لِلْمَعَاصِي تُؤْمِنُ أَلِيمَ عِقَابِكَ وَ تُبَشِّرُ بِعَظِيمِ ثَوَابِكَ اللَّهُمَّ أَشْرِكْ فِي صَالِحِ دُعَائِي وَالِدَيَّ وَ وُلْدِي وَ إِخْوَانِي فِيكَ وَ أَهْلِي وَ عُمَّنَا بِرَحْمَتِهِ مِنْكَ جَامِعَةً إِنَّكَ ذُو الْقُدْرَةِ الْوَاسِعَةِ»
پروردگارا به فضیلت شب جمعه، حرمت، شرف و منزلت آن و به حق نبیات محمد (ص) که درود خدا بر او و خاندان مطهر او باد، که دلالتکننده بر آن (فضیلت جمعه) و دعوتکننده به آن و معروف به آن، و هشداردهنده بر واجب آن است میخواهم که بر محمد (ص) و خاندان پاک محمد (ع) برترین مردم و بر اهلبیت پاکدامن کریم او درود بفرستی و مرا از نماز گزاران، روزهداران و حجاج بیت الله حرامات، و از زائران قبر نبیات محمد (ص) که بر او و خاندان او (ع) بهترین تحیت و سلام باد، و از قصدکنندگان مراقد بزرگ قرار بدهی و مرا از شر مردم نجات دهی و کار مرا در دین و دنیا را بر بهترین نظام جاری سازی.
پروردگارا، حمد از آن توست بهخاطر آنچه که در شناخت حق این شب شریف و روز آن مرا به آن هدایت کردی و درباره ذکرت در آن به من توفیق دادی. پروردگارا دعای مرا در آن اجابت شده و عمل مرا مقبول، و ذکرم را برای تو در آن رفعت یافته قرار بده، و آنچه که به من شناساندی را از من باز نستان، و آنچه را که به من عطا کردی، بر من مدام ساز و تا زمانیکه مرا باقی گذاشتهای، سعادت را شامل من کن و زمانیکه مرا بازستاندی، مورد رحمت قرار بده.
پروردگارا در این شب شریف، مغفرت زایلکننده معصیتها را از تو میخواهم که مرا از عقاب دردناک ایمن بدارد و به ثواب عظیمات بشارت بدهد. پروردگارا، در دعای نیکام، پدر و مادر، فرزندان، برادران دینی و خویشاوندانام را شریک کن، و با رحمتی جامع از جانب خودت ما را فرا بگیر که تو صاحب قدرتی وسیع هستی.
و ادامه داد: و اگر برای او میسر نبود که این دعا را در وترش بخواند، بعد از آن بخواند. و آنچه را که بعد از وتر در شب جمعه با آن دعا میشود، از روایت کراجکی ذکر کرده و گوید: زمانیکه از وتر خود فارغ شدی، با تسبیحی که ذکر آن گذشت تسبیح بگو و بعد از وتر بگو:
«سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَ بِحَمْدِكَ- لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَكَ لَا شَرِيكَ لَكَ لَكَ الْمُلْكُ وَ لَكَ الْحَمْدُ تُحْيِي وَ تُمِيتُ وَ تُمِيتُ وَ تُحْيِي وَ أَنْتَ الْحَيُّ الَّذِي لَا يَمُوتُ بِيَدِكَ الْخَيْرُ إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ- تُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهارِ وَ تُولِجُ النَّهارَ فِي اللَّيْلِ وَ تُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ تُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَ تَرْزُقُ مَنْ تَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لَنَا مَا قَدَّمْنَا وَ مَا أَخَّرْنَا وَ مَا أَسْرَرْنَا وَ مَا أَعْلَنَّا وَ مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنَّا وَ بَلِّغْنَا بِهِ مِنَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ آمَالَنَا وَ اقْضِ كُلَّ حَاجَةٍ هِيَ لَنَا بِأَيْسَرِ التَيْسِيرِ وَ أَسْهَلِ التَّسْهِيلِ وَ أَتَمِّ عَافِيَةٍ وَ أَحْمَدِ عَاقِبَةٍ»
منزهی تو خدایا و تو را حمد میکنم، هیچ خدایی نیست جز تو خدای واحد که هیچ شریکی برای تو نیست، فرمانروایی از آن توست و حمد برای توست. زنده میکنی و میمیرانی، میمیرانی و زنده میسازی درحالیکه تو زندهای هستی که نمیمیری. خیر در دست توست که تو بر هر چیزی قادری. شب را در روز و روز را در شب داخل میکنی و زنده را از مرده خارج میسازی و مرده را از زنده، و هرکه را بخواهی بدون حساب روزی میدهی. پروردگارا، آنچه که از پیش فرستادیم و آنچه که به تأخیر انداختیم و آنچه که پنهان کردیم و آنچه که آشکار کردیم و آنچه که از ما نسبت به آن از ما آگاهتری بر ما ببخش و در دنیا و آخرت ما را بهوسیله آن به آرزوهایمان برسان و هر حاجتی را که برای ماست، به راحتترین شیوه و آسانترین راه و کاملترین عافیت و ستودهترین عاقبت، برآورده کن. سپس سه مرتبه میگویی:
«سُبْحَانَكَ ذِي الْمُلْكِ وَ الْمَلَكُوتِ سُبْحَانَ ذِي الْمُلْكِ الْقُدُّوسِ»
«پاک و منزه است صاحب ملک و ملکوت، پاک و منزه است صاحب ملک قدوس» که در آن فضیلت بسیار است.
بعد از دو رکعت فجر در شب جمعه نیز این دعا را آورده است:
«سُبْحانَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْواجَ كُلَّها مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ وَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ مِمَّا لا يَعْلَمُونَ- فَسُبْحانَ اللَّهِ حِينَ تُمْسُونَ وَ حِينَ تُصْبِحُونَ- وَ لَهُ الْحَمْدُ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ عَشِيًّا وَ حِينَ تُظْهِرُونَ- هُوَ اللَّهُ الَّذِي لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ- هُوَ اللَّهُ الَّذِي لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ هُوَ اللَّهُ الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى يُسَبِّحُ لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مَنِ اسْتَنْقَذْتَنَا بِهِ مِنَ الضَّلَالَةِ وَ عَلَّمْتَنَا عَلَى يَدِهِ بَعْدَ الْجَهَالَةِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ رَسُولِكَ ذِي الْإِنَابَةِ وَ الدَّلَالَةِ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ الطَّاهِرِينَ ذِي الرِّئَاسَةِ وَ الْعَدَالَةِ- رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِينا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَيْنا إِصْراً كَما حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ وَ اعْفُ عَنَّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا أَنْتَ مَوْلانا فَانْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرِينَ.»
پاک و منزه است کسیکه همه جفتها را از آنچه که زمین میرویاند و از خودشان و از آنچه که نمیدانند خلق کرد. پاک و منزه است خداوند، زمانیکه عصر میکنند و زمانیکه صبح میکنند، و حمد در آسمانها و زمین و شامگاه و زمانیکه ظهر میکنند از آن اوست، و او خدایی است که هیچ خدایی نیست جز او، عالم غیب و شهادت. او رحمان رحیم است. او خداست، هیچ خدایی نیست جز او فرمانروای پاک سلام. اماندهنده صاحباختیار شکستناپذیر جبار بزرگمنش است، پاک و منزه است از آنچه شریک قرار میدهید، او خدای آفریننده ایجادکننده صورتگر است، اسمای حسنی از آن اوست، آنچه که در آسمانها و زمین است او را تسبیح میگوید و او شکستناپذیر داناست.
پروردگارا، بر کسیکه بهوسیله او ما را از گمراهی نجات دادی، و بعد از جهالت توسط او ما را تعلیم دادی، سرورمان محمد (ص) رسول تو، صاحب إنابت (بازگشت به سوی تو) و دلالت، و بر اهلبیت پاک او، صاحبان ریاست و عدالت درود بفرست. {پروردگارا، اگر فراموش کردیم یا خطا نمودیم ما را مؤاخذه نکن. پروردگارا، باری بر ما حمل نکن آنچنآنکه بر کسانیکه قبل از ما بودند حمل کردی. پروردگارا، آنچه را که توانی بر آن نداریم بر ما حمل نکن و از ما درگذر و ما را بیامرز و مورد رحمت قرار بده، تو مولای ما هستی پس ما را بر قوم کافران پیروز گردان}.
[جمال الاسبوع/ بحارالانوار. ج 86. کتاب نماز 8. ابواب نماز فضیلت روز و شب جمعه ـ باب سوم. ح 26]
55. گریه اطفال و نوزادان به معنی صلوات است
رسول خدا (ص) فرمود: كودكان خود را براى گريستن آنها نزنيد زيرا تا چهار ماه اول، گواهى بر يگانگى خداست و چهار ماه دوم، صلوات بر پيغمبر (ص) و آل او (ع) و چهار ماه سوم، دعا براى پدر و مادرش.
[التوحید: ص 242/ بحارالانوار. ج 91. کتاب ذکر و دعا 2. ابواب ذکرها و فضیلتهای آن ـ باب بیست و نهم. ح 28]
ابن عمر گفت: رسول خدا (ص) فرمود: فرزندانتان را بهخاطر گریه کردن نزنید، زیرا گریه آنها تا چهار ماهگی شهادت به «لا اله الا الله» است، چهار ماه بعدی صلوات بر پیامبر (ص) و چهار ماه بعد دعا برای پدر و مادرش است.
[علل الشرائع: ص 81/ بحارالانوار. ج 101. کتاب ازدواج و طلاق. ابواب فرزندان و احکام آن ـ باب دوم. ح 95]
ادامه دارد...